Basketbol, hapishane, mahkûmlar ve değişimleri: Q Ball

Amerika Birleşik Devletleri’nde “kötü şöhreti” ile öne çıkan onlarca hapishane var. Kaliforniya’daki San Quentin Hapishanesi, bu kötü şöhretli hapishaneler arasında en tepede yer alıyor. Binlerce mahkûmun tutulduğu hapishanede, ilginç bir hikâye saklı…

Hapishanenin basketbol takımı olan ve 30 mahkûmdan kurulu San Quentin Warriors, sezon içinde her hafta dışarıdan gönüllü olarak gelen bir amatör basketbol takımıyla maç yapıyor. Maçlar beşe beş ve tam saha ayrıca günümüz NBA kuralları uygulanıyor. Fakat burada kazanıp kaybetmekten daha önemli bir şey var: Basketbol ve rehabilitasyon. İşte Q Ball, bu hikâyeyi anlatıyor.

Takımda yer alan mahkûmların, basketbol sayesinde hayata yeniden tutunmaları, değişimleri ve çok daha fazlası belgesel filmde aktarılıyor. Lafı fazla uzatmadan sözü Q Ball’un yönetmeni Michael Tolajian’a bırakalım.

Teşekkür ederim. Kaliforniya’da kötü şöhretiyle bilinen San Quentin Hapishanesi var. İşte Q Ball, oradaki basketbol takımının hikâyesini anlatıyor. Q Ball, hapishanenin basketbol takımı olan San Quentin Warriors’ın yapısını, onların temel ve samimi mücadelelerini anlatıyor. Mahkûmların kurtuluş arayışlarını irdeliyor. Film, bir gün yeniden aramıza karışacak olan insanların hapishanede basketbolla birlik olup rehabilite olma süreçlerini bize aktarıyor. Filmdeki karakterler ve hikâyeler biraz kafa karıştırıcı fakat temel olarak San Quentin’de, özgürlüğün olmadığı yerde, basketbolun oradaki insanlar üzerindeki olumlu etkisi görülüyor.

İlk sorunuzla başlayacak olursak, 2013’te San Francisco’ya taşındığım zaman San Quentin Hapishane’sinin önünden sık sık geçiyordum ve zamanla orada, o duvarların arkasındaki erkeklerin neler yaptığını merak etmeye başladım. Kısa bir süre sonra hapishanedeki basketbol etkinliğine dair bir makale okudum ve bunun mahkûmlar üzerindeki iyileştirici etkisini öğrendim. Ardından NBA takımlarından Golden State Warriors’ın buradaki hapishanede bir dostluk maçı oynadığını ve onlara yardımcı olduğunu öğrendim. Film çekme fikri böyle oluştu.

Tahmin edebileceğiniz gibi, hapishanenin içinde film çekmek için izin almamız biraz zordu. İzni aldıktan sonra yetkililer, sette görev alan herkesin geçmişini detaylı bir şekilde araştırdılar. Çekim senaryosunu oluştururken onlarla beraber hareket ettim.

İlk başlarda San Quentin’e adım atıp çekmeye başlamak çok korkutucuydu. Çevremizdeki güvenlik tedbirleri sınırlıydı ve ana binadan bahçeye kadar binlerce mahkûmla birlikteydik. Ama birkaç günün ardından herkes rahatladı, oraya alıştık.

Dediğim gibi, San Quentin’de binlerce mahkûm var. Basketbol programında yer alan 30 erkek var. Her biri farklı ve ilginç hikâyelere sahip. En ilginç hikâyeyi bulup işleri devam ettirmek biraz zordu, bunları nasıl anlatacağım konusunda sıkıntılar çekiyordum. Çünkü odak noktamızdaki insanların hepsinin geçmişi suçla doluydu ama gelecek hakkında umut veriyorlardı, gerçekten.

Kevin Durant ile çalışmak harikaydı. Çünkü hepimizin bildiği gibi o, basketbolu seviyor. Oyunun hayatı nasıl değiştirdiğini, hayatı olumlu etkilediğini biliyor. Bu yüzden hapishanedeki adamların kurtuluş yolu bulması için elinden geldiğince yardım etti. Hikâye hakkında konuşmayı seviyordu, destekleyiciydi.

San Quentin’e gelip buradaki hükümlülerle maç yapmaya gelen özgür insanlar, çok güçlü karakterlere sahipler. Hapishanedekilerin doğru yolu bulması için kendi zamanlarından fedakârlık ediyorlar, bunu gönüllü olarak yapıyorlar. Mahkûmlara değişme şanslarının olduğunu gösteriyorlar, dışarısıyla bağ kurmalarını sağlayıp değişmelerine ilham oluyorlar. Herkesin birbirini desteklemesi olağanüstü.

Filmin açılış sahnelerinde de dendiği gibi, “Basketbol evrenseldir. Basketbol, insanları bir araya getiriyor.” Sahada olduğunuz zaman siyah veya beyaz, zengin veya fakir… Bu tarz ayrımların hepsi anlamsız. Bu sadece kazanmanın amaç olduğu bir oyun. Spor engelleri yıkan ve bağ oluşturan bir güce sahiptir. Q Ball bunun en büyük kanıtlarından biri.

Koç Rafael Cuevas, basketbolun kazanma veya kaybetmeden çok daha önemli olduğunu, basketbolun mahkûmlara önemli bir hayat dersi vereceğini biliyor. Buna önem veriyor. Sezon boyunca Cuevas, oyuncularından çok fazla eleştiri aldı, sert ilkeleri vardı ama bunlardan asla taviz vermedi. Ve sonunda kazanan bir takım kurmakla kalmadı, aynı zamanda daha iyi insanların topluma kazandırılmasında rol oynadı.

Harry Smith, Anthony Ammons ve Allen “Black” McIntosh, San Quentin Warriors’ın en iyi basketbol oyuncuları. Aynı zamanda bu üçlünün arasında inanılmaz bir dostluk bağı var. Parke içinde ve dışında daima birbirlerinin arkalarında oldular. Her mahkûm genelde farklı bir şey için mücadele eder fakat bu üçlü, her ne olursa olsun birbirlerine destek oldular. Geçmişlerini unutup geleceğe hazırlanmak için destek duygusunu uyandırdılar. Harry, Anthony ve Black için bu gerçekten de böyleydi. Gerçek bir dostluk bağını paylaştılar.

Hepsiyle güçlü ve güvene dayalı bir ilişki kurabildim. Neden suç işledikleri üzerine uzun uzun konuştuk ve hayatta ikinci bir şans istemelerine, bu şans için her şeyi yapacaklarına güvendim. Samimiler, gerçekten samimi ve dürüstler.