Gasperini ile futbol felsefesi ve çok daha fazlası

Atalanta menajeri Gian Piero Gasperini'nin gözleri parlıyor. Oyuncularını nasıl motive ettiğinden, soyunma odasında onlara ne kadar sık mesajlar verdiğinden bahsediyor. En son mesajlarından biri de Michael Jordan'dan bir parça, "Yirmi altı kez son atışta bana güvenildi ve başarısız oldum. Hayatımda tekrar ve tekrar ve tekrar başarısız oldum. İşte bu yüzden başarıyorum."

Bir süre duraklıyor. "Ama en iyisi kurt sürüsü hakkında olandı." Kurt sürüsü mü? "Soyunma odasına bir kurt sürüsü resmi astım. Önde birçok, ortada birkaç, arkada tek bir kurt var. Öndekiler başlangıçta tempoyu belirleyebiliyorlar. Sonrakiler en güçlü olanlar, saldırıya uğramaları halinde herkesi koruması gerekenler. Merkezdekiler daima korunuyor.”

"Sonra, arkada beş güçlü daha var, oradan gelecek bir saldırıyı korumak için. Sonuncu ise liderleri, kimsenin arkada kalmadığından emin oluyor. Herkesi bir arada tutuyor ve her an her yere koşmaya hazır, grubu korumak için. Mesaj, bir liderin yalnızca en önde durmayıp takıma yardım ettiği. İşte ben de oyuncularımdan bunu istiyorum."

Yüksek maaşlı profesyonellerden oluşan bir gruba vermek için sıra dışı bir mesaj fakat işe yarıyor. Gasperini, oyuncularından istediğini alıyor. Virüs dolayısıyla futbol sekteye uğrayana kadar Atalanta 113 yıllık tarihindeki en iyi sezonunu geçiriyordu. Şampiyonlar Ligi Çeyrek Finali'nde yerini alan dört kulüpten biriler ve önümüzdeki sezon da turnuvada boy göstermelerine yetecek bir durumdalar.

Ve tabii bir de goller var... Geçen sezonun başından beri İtalya'da en çok gol onlara ait. Bu sezon 25 maçta 75 golleri var. Udinese, Torino ve Lecce'ye yedi gol attılar ki bu maçların ikisi deplasmandaydı. Milan ve Parma'yı ise 5-0 yendiler.

Atalanta, basitçe, dünyanın izlemesi en eğlenceli takımlarından biri. Peki, Gasperini bunu nasıl başardı? "Size bir fikir vermek için MÖ 500'den bir Çin atasözü söyleyeceğim (Savaşma Sanatı'ndan bir söz): 'Savunma sizi yenilmez yapar, fakat galibiyetler, hücum ile kazanılır.' Bu, takımımın ruhu ve mentalitesini özetliyor. Ancak önemli olan bir şey daha var: daima takımınızda yaratmak istediğiniz kimlik için yeterince donanımlı olmalısınız. Gelişip ilerlemelisiniz. Her gün. Çünkü eğer gelişmiyorsanız, işiniz bitmiştir. Yerinde sayanlar, çoktan kaybetmiştir."

Gasperini talep ettikleri konusunda taviz vermeyen bir adam, Klopp'a benzetebiliriz bu yönünü. Antrenmanları merhametsiz ve geçmişte bu durumu beğenmeyen başka oyuncuları da oldu. Christian Vieri bir keresinde Gasperini'nin antrenmanda sizi ‘mahvedeceğini’ söylemişti. Ama Atalanta teknik direktörü, "Antrenman sırasında oyuncularım çabalamak zorunda, sıkı çalışmaya alışık olmayan oyuncular beni korkutuyor. Zira çabadan zaferler doğuyor. İdmanda koşmayan maçta da koşmuyor. Tabii bir yandan antrenmandan zevk almak da önemli çünkü takımın oyun stili ve kalitesi böyle gelişiyor."

Gasperini, sıra dışı oyunculardan olağanüstü bir takım yarattı. Takım kaptanı, 2014’te dört milyon pound karşılığında Metalist Kharkiv'den katılan 32 yaşındaki Arjantinli Papu Gomez. Bir başka kilit hücumcu da 2017'de beş milyon pound karşılığında Fiorentina'dan gelen 32 yaşındaki Josip Ilicic.

Eski Aston Villa kalecisi Pierluigi Gollini, eski Middlesbrough orta sahası Marten de Roon ve Maviler'e katıldığı 2014'ten beri her sezon Chelsea'den farklı kulüplere kiralanan Hırvat Mario Pasalic takımın diğer kilit bileşenleri. Robin Gosens Eredivisie kulübü Heracles'ten 900 bin avroya getirildi ve şimdi Avrupa'nın en çok istenen sol beklerinden biri. Bergamo doğumlu Mattia Caldara ise Juventus ve Milan maceralarının ardından bir kez daha Atalanta'da ve stoperde harikulade bir performans gösteriyor.

Tüm bu oyuncular kariyerlerinin en iyi formuna ulaştılar. Peki neden? "Bir sırrı var," diyor 62 yaşındaki Gasperini. "Sonuçların bahsettiğimiz sıkı çalışmaya bağlı olduğunu anlamak için gereken olgunluğa eriştiğinizde artık yorgun hissetmiyorsunuz. Aynı zamanda futbolcuların diğer sporcular kadar yoğun çalışmadığı gerçeğini de atlamamak gerek. Oyuncularım bunu düşünüp daha çok çalışmalı. Hiç büyük yatırımlar için durumunuz olmadı, dolayısıyla da Avrupa'da felsefemizi paylaşan genç oyuncular bulmamız gerekti; oyun stilimize ve kazanma mentalitemize uyabilecek, hücumu düşünen, sıkı çalışmayı isteyen oyuncular. Bunlara inanan bir oyuncu bizden biridir, bunlardan korkan bir oyuncuya ise takımımda yer yok."

Gomez bir keresinde, “Gasperini oyuncuları öylesine sıkı çalıştırıyor ki maçlar izin günü gibi oluyor." demişti. Gasperini'nin onun hakkında da söyleyecek birkaç şeyi var.” Papu, iyi antrenman yapmadığı için potansiyeline asla ulaşamamış olağanüstü bir oyuncu örneği. İyi antrenman, onu Avrupa'nın en iyileriyle aynı seviyeye yükseltti. Çokça zaman kaybetmiş bir oyuncu. Hâlbuki en başından beri bir şampiyonda olması gereken her şeye sahipmiş."

"Ilicic de bir başka örnek. Eskiden hep herkese iyi davrandığından ona 'Büyükanne Ilicic' derdik. Antrenman sahasında daha çok efor sarf etmesi için onu ikna etmemiz gerekti. Bu zihinsel gelişimi başardığında artık yeni bir lakabı hak etti, şimdi ona 'Profesör' diyoruz. Aslında her antrenmanın zevkli olduğunu anlamasıyla beraber yeniden doğdu. Bu sezon Şampiyonlar Ligi'nde attığı 5 gol süper bir istatistik."

Hayat Gasperini için her zaman bu kadar basit değildi. İtalyan, mütevazı futbolculuk kariyerine Juventus’un alt yaş takımlarında başlayıp Pescara ile 59 Serie A maçına çıktıktan sonra U-14, U-17 ve U-20 (Primavera) takımlarının antrenörlük görevini üstlenmek adına Juve’ye geri döndü. Genoa’da yakaladığı başarı ve oyun stilinin Sir Alex Ferguson’la olan benzerliği ona “Gasperson” lakabının takılmasına sebep oldu.

Lakin 2011’de eline geçen büyük takım çalıştırma fırsatını hiç iyi değerlendiremedi. 3 aydan kısa süren korkunç Inter macerasında bir maç bile kazanamadı ve Novara’ya karşı alınan mağlubiyetle kulübedeki yerini kaybetti. Yine de Gasperini’nin hayatında kapanan bu kapı, başka bir kapıyı açacaktı.

“Inter’den, yönetimle aynı futbol vizyonuna sahip olmadığım için kovuldum. Ardından beni çok mutlu eden bir mesaj aldım. Pep Guardiola benimle tanışmak istiyor ve Barcelona’daki antrenmanlarına davet ediyordu. Kariyerimin en zorlu dönemlerinden birinde Guardiola gibi olağanüstü bir teknik adamın benimle temasa geçmek istemesi… Bu onun nasıl biri olduğunu çok iyi anlatıyor. Beni çok mutlu etmişti.”

Gasperini Atalanta’da da ilk dönemlerinde zorluklar yaşadı. Takımın başında çıktığı ilk beş Serie A maçının dördünü kaybeden ve Napoli gibi o dönem zirveye oynayan bir kulübe karşı genç oyunculara şans veren teknik adam yine eleştirilerin öznesi olmuştu. O maç, Atalanta Napoli’yi 1-0 yendi ve bir daha da onları durdurabilen olmadı.

“Yolumdan şaşmamaya karar vermiştim. Asla kendi fikirlerimin aksini oynatmayacağım, gerekirse bütün riskleri de alacağım çünkü fikirlerime olan inancım tam. Mattia Caldara, Roberto Gagliardini, Andrea Petagna, Andrea Conti ve daha birçok tecrübesiz oyuncuya şans verdik. O gün kimsenin unutmayacağı bir performans ile kazandık. O performans bugünlerin ilk sinyaliydi. Atalanta’nın şu an olduğu noktaya çıkan yolda atılan ilk adım.”

“Gençleri oynatma fikri ilk günden bu yana aklımdaydı. Bergamo, İtalya’nın sanayi ve üretim anlamında en önemli kentlerinden biri. Aklımda genç oyuncular üzerinden kurgulanmış bir ‘üretim’ projesi vardı, hatta mümkünse Atalanta akademisindeki gençler üzerinden. Uzun süredir takımın iskeleti çok yaşlıydı ve ben de hem kümede kalmak hem de projemi gerçekleştirmek adına farklı bir yöntem denedim: Genç oyunculara güven, onları geliştir ve kaliteli futbol oynat.”

Artık daha geniş bir rotasyona sahip olsalar da Gasperini 3-5-2 ve 3-4-3 oynatmakta ve -Çizme’de pek alışıldık olmayan- ileride basan oyun planında kararlı. Oyuncularına her zaman boş alanları değerlendirmelerini, hatta gerekirse bunun için hakemi bile izleyebileceklerini söylüyor: “Boşluk bulmak bu oyunun esaslarından. Bu yüzden ben de oyuncularıma şöyle söylüyorum: ‘Hakeme bakın, onu kimse tutmuyor her zaman oyunu görmek için en ideal pozisyonda olan o.’ Özellikle Papu’nun oyununa bu tavsiyem oldukça etki etti.”

Eşi Cristina daha önce onun geceleri kalkıp bilgisayarda bazı notlar aldığını söylemişti. “Evet, geceleri bilgisayarım ve tahtamla çözüm bulmak için her zaman çalışıyorum. Antrenmanlara ancak uyguladığımız taktiklerin doğru olduğundan emin olunca başlıyoruz.”

İtalya’da Gasperini üçlü savunma denince akla ilk gelenlerden. Hatta üçlü savunma onu en iyi tanımlayan kelimelerden biri. Catenacciovari taktikleri onun bazı dönemlerde eleştirilmesine de neden olmuştu. “Bundan gurur duyuyorum, çünkü Juventus’un alt yaş gruplarında üçlü savunmayı ben önermiştim. O zamanlar çok defansif olduğu yanıtını alsam da sanırım aksini kanıtladım. Üç savunma oyuncusu da oyunun akışında kritik bir role sahip ve hücuma da yardımcı olmaları için antrenmanlarda sık sık çalışıyoruz.”

“Önemli olan dizilişiniz değil, kaç kişiyle hücum ettiğiniz veya savunduğunuzdur. Defansif görüşümü tek cümleyle özetlemem gerekirse ‘Asla geriye yaslanıp rakibinizin hata yapmasını beklemeyin, saldırın ve o topu alın.’ derim.”

Atalanta 2016-17’de dördüncü, sonraki sezon yedinci oldu ve geçen sezon da üçüncü bitirerek Şampiyonlar Ligi’ne katılmaya hak kazandı. Dinamo Zagreb’e 4-0, Shaktar’a 2-1 ve Manchester City’ye 5-1 kaybederek başladıkları grup serüveninde rövanşlarda City’yle berabere kalıp diğer iki maçlarını kazandılar ve gruptan çıktılar. “Oyuncularıma her zaman şunu söylerim: Asla kaybetmiyoruz. Ya kazanıyor ya da öğreniyoruz.”

Guardiola, daha önce Gasperini’nin Atalanta’sına karşı oynamanın dişçiye gitmek gibi olduğunu söylemişti. İtalyan antrenör de buna katılıyor: “Zaten benim de hedefim bu, her rakibinizi zor durumda bırakacak bir takım yaratmak. Bize karşı oynayanlar çok koşmalı ve sinirleri bozulmalı. Dişçi metaforu bence mükemmel.”

Son 16 turunda Valencia toplamda 8-4’lük ezici bir mağlubiyet aldı. Ve sonra İtalya’da döndüklerinde koronavirüsle yüzleştiler. Her şey durdu.

Gasperini, İspanya’daki ikinci ayağın ardından Bergamo’ya dönüşü net bir biçimde hatırlıyor. “Savaş sonrası bir ülkedeymişiz gibiydi. Her şey çok hızlı gelişti. Daha birkaç gün önce nelerin olabileceğine dair kimsenin bir fikri yoktu. Valencia’ya vardığımızda kutlamalar yapan insanlar gördüğümüzü hatırlıyorum. Bergamo’daki gerilim ise durumun hala kritik olduğunu söylüyordu. Maçın dönüşünde ise o gerilimden eser yoktu. 48 saatte korku, yerini mutluluğa bırakmıştı.”

Gasperini Bergamo’nun son iki ayını anlatmakta zorlanıyor. “Bunun için doğru kelimeleri bulmak imkânsız, yaşananlar olağanüstü. Bergamo bütün bu koronavirüs meselesinin göbeğinde. Şehrimizi derinden sarstı ve birçok ölüme yol açtı. Bergamo’da duyduğumuz siren seslerini hayatım boyunca asla unutamayacağım.

Maçlar yeniden başladığında Gasperini takımına ne anlatacağını şimdiden biliyor. “İşin duygusal yanına ağırlık vereceğim. Oyuncuların Bergamo şehriyle ve taraftarlarla koparılamaz bir bağı var. Onlarla biraz duygusal konuşacağım ve hislerim de bu yönde olacak: ‘Bergamo çok acı çekti, hadi onları tekrardan gülümsetelim.’”