Spor medyasının gökkuşağı: Alan Savunması

Alan Savunması’nı üniversiteden arkadaşım Özdemir Atuğ ile birlikte hayata geçirdik ve şimdilik sadece iki kişi faaliyet gösteriyoruz. Oluşumun tüm aşamalarında sadece bizler varız. İkimiz de 23 yaşında, Uşak Üniversitesi Gazetecilik bölümü son sınıf öğrencileriyiz.

Ben (Ali Safa Korkut) bir yandan eğitimimi sürdürürken bir yandan da gazetecilik faaliyetlerinde bulunmaya çalışıyorum. Bu sebeple Bianet ve Kaos GL gibi hak haberciliği yapan internet gazetelerinde zaman zaman gönüllü, zaman zaman da freelance olarak muhabirlik yapıyorum. Bunun yanı sıra T24, Demokrat Haber, Gerçek Gündem, Etha ve İzNews gibi internet gazetelerinde de haberlerim yer aldı. Ayriyeten düzensiz aralıklarla da manifold.press" adresinde yazıyorum.

Alan Savunması’nın editöryal süreçlerinden sorumlu olmakla birlikte muhabirlik ve grafik tasarım işlerini de ben yapıyorum. Özdemir ise sosyal medya yöneticiliği ve sitenin teknik işleriyle ilgileniyor. Ayriyeten emekli öğretim görevlisi Doç. Dr. Ayşe Atalay da haber ve yazılarıyla gönüllü olarak bizleri destekliyor.

Alan Savunması’yla birlikte içeriklerimizde; sporda ve spor medyasında cinsiyet temelli ayrımcılığa uğrayan, ötekileştirilen, mobbingin yanı sıra sözlü/fiziksel şiddete maruz kalan kadın ve LGBTİ+ sporculara yer vererek bu bireylerin görünürlük mücadelesine katkı sunmayı amaçlıyoruz.

Her türlü spor organizasyonunda yer alan kadın ve LGBTİ+ bireylere yöneldiğimiz içeriklerimizde sporun belirli bir cinsiyetin tahakkümü altına alınmasına karşı çıkarak haber/içeriklerimizi daha insancıl ve eşit bir spor ortamına katkı sunacak şekilde oluşturuyoruz.

Böyle bir platform oluşturma fikri aslında uzun zamandır aklımızdaydı. Medyada bu tip bir girişimin eksikliğinin hep farkındaydık ve kimsenin bu alanda bir çalışma için harekete geçmemesi bizi şaşırtıyordu. Son olarak futbol oynayan birkaç kadın arkadaşımızın bu alandaki çabasına ve maruz kaldıkları eşitsizliklere yakından tanıklık edince bu duruma daha fazla kayıtsız kalmak istemedik. Çünkü bu eşitsizliklerin sadece bizim tanıdığımız kadınların başına gelmediğini biliyoruz. Bu tür cinsiyet temelli ayrımcılıklar dünya genelinde yaşanmakla birlikte bu durum Türkiye’de daha fazla hissediliyor.

Böyle bir platform oluşturmamızın sebeplerinden biri de kendimizden yola çıkarak, insanlara bir LGBTİ+ birey olmadan da LGBTİ+ bireylerin hakkının savunulabileceğini göstermek.

Sitenin isminin bir spor terimi olmasını istedik ancak yalnızca belirli bir spor dalında karşılığı olan bir terim olsun istemedik. Futbol, basketbol, voleybol, hentbol vs. gibi birçok spor dalında karşılığı olan bir terim üzerine yoğunlaştık ve "Alan Savunması’’nı bulduk.

Alan savunması, takım sporlarında bir karşılaşmada direkt olarak belirli bir rakip takım oyuncusunu değil; belirli bir bölgeyi, alanı savunmak/korumak anlamına geliyor. Aslında bizim yaptığımız habercilik biraz buna benziyor.

Doğrudan sadece erkek veya sadece kadın sporcuların yarıştığı spor organizasyonlarını değil, ikisini eşit bir şekilde ortak bir paydada buluşturan toplumsal cinsiyet alanını savunuyoruz.

Bu alanda bir eksiklik olduğunu bildiğimiz için ilgi göreceğimizi biliyor ve bunu bekliyorduk. Ancak bu denli yüksek bir ilgiyi tahmin etmemiştik.

Spor medyasında bu alanda bir eksikliğin farkındaydık fakat yayın hayatımıza başladıktan sonra fark ettik ki aslında eksiklik bizim sandığımızdan çok daha büyükmüş. Çünkü çok kısa sürede olumlu geri dönüşler aldık. Başta kadın ve LGBTİ+ bireyler olmak üzere insanlar böyle bir platformun eksikliğinin farkındaymışda birilerinin bunu hayata geçirmesini bekliyormuş gibiydi.

Sanatçı, milletvekili, gazeteci, yazar ve insan hakları aktivistleri gibi etki alanıgeniş insanların da desteğiyle çok kısa bir sürede hatrı sayılır bir takipçi sayısına ulaştık. Sitemizin günlük görüntülenmesi de oldukça iyi bir durumda. Böyle bir ilgi görmemiz, eşit bir yaşam ve spor ortamı için münferit veya örgütlü olarak çaba gösteren herkes gibi bizleri de çok mutlu etti tabii ki. Özellikle mesaj yoluyla bizlere ulaşarak yardım ve destek mesajlarını iletenleri görünce motivasyonumuz bir kat daha arttı.

Haberlerimizin büyük çoğunluğu özel bir tarama sürecinin ürünü olmakla beraber Türkiye ana akım spor medyasının görmezden geldiği ve bizim yer verdiğimiz içeriklerin sayısı da hayli fazla.

Bu sebeple haber taramalarımızı genellikle Avrupa ve ABD basınından yapıyoruz. Ancak oralarda da bu alanda pek bir kaynak bolluğu olduğunu söyleyemeyiz. Daily Mail, Times, BBC, Independent gibi önde gelen gazetelerin dahi özellikle sadece kadın ve LGBTİ+ sporculara odaklanan bir spor servisleri yok. Konuyu mevcut spor servisleri dahilinde sadece birkaç haberle geçiştiriyorlar. Fakat Türkiye’ye oranla daha iyi durumda oldukları aşikâr.

Bu sebeple, bu alanda faaliyet gösteren bir haber platformu olarak Avrupa genelinde de bir ilk olduğumuzu söyleyebilirim.

Öyle görmek istediğimden mi veya gerçekten öyle olduğundan mı pek ayırdına varamamakla birlikte, özellikle Alan Savunması’nın faaliyete geçmesiyle beraber bu yönde bir eğilimi gözlemleyebildiğimi söyleyebilirim. Tabii ki bunda Kadınlar Dünya Kupası’nın etkisi oldukça fazla. Ancak son zamanlarda BBC, Deutsche Welle, Independent gibi bizim ülkemizde faaliyet gösteren ve ana akım medyayı oluşturan kurumlar Türkçe yayımlarında kadın ve LGBTİ+ sporculara daha fazla yer vermeye başladı.

Bunun yanı sıra, böyle bir düşünceye sahip olmamı sağlayan asıl önemli nokta, internet üzerinden yayın yapan ve alternatif medya olarak nitelendirdiğimiz kuruluşların da böyle bir eğilim içerisinde olması. Hak haberciliği yapmalarına rağmen bu kuruluşlar da haberlerinde kadın ve LGBTİ+ sporculara neredeyse hiç vermiyordu. Ancak son zamanlarda bu kuruluşların içeriklerinde -çoğunda Alan Savunması’nı kaynak göstermekle beraber- kadın ve LGBTİ+ sporcuları daha fazla görür olduk. Bu çok olumlu bir gelişme.

Daha önce de belirttiğim gibi kadın ve LGBTİ+ sporculara yönelik haberler Türkiye spor medyasında göz ardı ediliyor. Bu göz ardı edilme sürecinden sadece kadın ve LGBTİ+ sporcular değil. Kadın spor yorumcuları ve kadın gazeteciler de bu göz ardı etme durumundan etkileniyor. Baktığımız zaman son yıllara oranla bir artış görülse dahi günümüzde medya kuruluşlarının spor servislerinde yer alan kadın gazeteci/yönetici sayısı bir hayli az. Hâl böyle olunca kadın ve LGBTİ+ sporcuların yer aldığı spor haberlerini ya çok az görüyor ya da hiç göremiyoruz. Böyle bir ortamda Türkiye spor medyası özelinde toplumsal cinsiyet eşitliğinden söz etmek ne yazık ki mümkün değil. Ancak Eurosport’un toplumsal cinsiyet eşitliği için büyük bir çaba gösterdiğinin farkındayım. Eurosport Türkiye’nin 2014’te yayımladığı iş ilanında toplumsal cinsiyet eşitliğini göz önünde bulundurarak kriterlerini ona göre belirlemesini bugün dahi hatırlıyorum.

Bu görmezden gelme sürecininin tamamından Türkiye spor medyasını sorumlu tutmuyorum. Durum biraz da okuyuculardan kaynaklanıyor. Özellikle ülkemizde spor, genellikle sadece biz erkeklerin ilgilenebileceği, baş aktör olarak bizlerin yer alabileceği bir organizasyon olarak görülüyor. Bu sebeple futboldan su topuna kadar okuduğumuz tüm spor haberleri hep erkekler üzerine kurulu, çünkü talep bu yönde. Özellikle erkek sporseverler kadın sporcuları ve yaptıkları sporları ciddiye almıyor. Tüm bunların en büyük sebebi, ülkede ataerkil bir düşüncenin egemen olması. Öncelikle bu düşünceyi yıkmamız gerekir. Bu da -en azından spor medyası özelinde- bu konunun üzerine giderek kadın ve LGBTİ+ sporculara odaklanan haberler yapmakla mümkün olabilir. Okuyucu istiyor diye ve maddi kaygılar gütmenin de etkisiyle sadece erkeklerin yer aldığı spor dallarının ve erkek sporcuların haberlerini yapmak bu cinsiyetçiliğin artarak sürmesine yol açar.

Spor dünyasının LGBTİ+ sporculara yönelik tutumunu, cinsiyetçilikle mücadele eden herkes gibi ben de hiç iç açıcı bulmuyorum. Bunu Outsport tarafından geçtiğimiz günlerde yayımlanan Sporda Cinsel Yönelim ve Cinsiyet Kimliğinin Önemi”raporundan birkaç örnekle gösterebilirim.

2018 yılı içerisinde yapılan ve yaklaşık sekiz ay süren çalışmanın raporuna göre, aktif olarak spor yapan her üç LGBTİ+ sporcudan biri dışlanmak ve tepkilere maruz kalmaktan korktuklarından dolayı spor ortamındaki hiç kimseye cinsel yönelim ve/veya cinsiyet kimliklerini açıkla(ya)mıyor.

Yine rapora göre, son bir yıl içerisinde cinsel yönelimleri veya cinsiyet kimlikleri sebebiyle saldırı veya olumsuz bir deneyimle karşılaşan LGBTİ+ sporcuların oranı %16. Bu saldırıların %82’si sözlü hakaretle yapılırken %75’i yapısal ayrımcılıktan kaynaklanıyor.

Asıl çarpıcı olan ise aktif sporculuk dönemlerinde maruz kaldıkları ayrımcılık ve saldırılar sebebiyle sporculuk kariyerini sonlandıranların LGBTİ+ bireylerin oranı. Zira rapora göre her 100 LGBTİ+ sporcudan beşi bu sebeple sporculuk kariyerine son vermiş. Bu oran, yüzdelik dilim üzerinden değerlendirildiğinde sayıca az gibi görünse de ankete katılan 5524 LGBTİ+ sporcudan 275’inin spor faaliyetlerinde maruz kaldıkları sözlü ve fiziksel saldırılar sebebiyle sporu bıraktığı anlamına geliyor.

Bu korkunç bir tablo ancak Dünya Kupası’nın da etkisiyle ben bu konuda yavaş da olsa küresel olarak bir kıpırdanma görebiliyorum.

Ayrımcılık öncelikle dilde başlıyor. Bunun en büyük göstergesi cinsiyetçi söylemler. Sporda da durum aynı. Spor dalı fark etmeksizin maç öncesinde, esnasında veya sonrasında karşı takım aleyhinde bir şeyler söylemek isteyen taraftarlar, onları aşağılamak için ilk olarak cinsiyetçi söylemlere başvuruyor. Kadın veya LGBTİ+ olmayı aşağılık bir durum olarak gören zihniyet tarafından rakip takıma kadın olmak veya LGBTİ+ birey olmak üzerinden benzetmeler yapılarak çirkin hakaretlerde bulunuluyor.

Bu sebeple cinsiyetçiliği öncelikle dilde bitirmemiz gerekir. Kullandığımız dili cinsiyetçi söylemlerden arındırabilirsek sadece sporda değil yaşamın her alanında cinsiyet ayrımcılığını ortadan kaldırabiliriz.

Malatya Kadın Futbol Kulübü’nün maddi zorluklar yaşadığını duyarak kulüp başkanıyla iletişime geçmiştim. Onun demeçlerini alıp haberi yaptıktan bir hafta gibi kısa bir süre sonra Kotex’in kulübe sponsor olduğunu duyduk. Kotex’in resmi Twitter hesabında sponsorluk duyurusunu gördükten sonra yaşadığım duyguyu tarif edemem. Hem gerçekten hayalleri için çabalayan kadınların yarı yolda kalmadığını görmek hem de Alan Savunması olarak bu kadar kısa bir süre içerisinde amaçlarımız doğrultusunda böyle bir şeye vesile olmak bizleri çok mutlu etti. Bu kesinlikle şimdiye kadar elde ettiğimiz en büyük somut başarı. Umarız ki devamı gelir.

Öncelikli hedefimiz ekibimizi genişletmek. Ancak bu kısa vadede zor gibi görünüyor. Çünküöğrencilik hayatımıza devam ettiğimiz için gelirimiz yok denecek kadar az. İlk olarak buna bir çözüm bulmaya çalışıyoruz. Fakat Alan Savunması’nın okuyuculardan gelecek haber ve/veya yazılara açık olduğunu söyleyebilirim. Odak noktasında kadın veya LGBTİ+ sporcuların olduğu her türlü haber ve/veya yazıyla sitemize katkıda bulunabilirler.

Birkaç sivil toplum kuruluşuyla görüşme halindeyiz. Bu alanda daha fazla neler yapabileceğimizi düşünüyoruz.

Röportaj: Melika YILANCI